طرح توجیهی گاوداری شیری 30 راسی در 31 صفحه ور دقابل ویرایش

طرح توجیهی گاوداری شیری 30 راسی در 31 صفحه ورد قابل ویرایش

کلیات پرورش گاو

تاریخچه

بشر اولیه که سالیان درازی را بصورت بدوی از میوه درختان و شکار حیوانات امرار معاش مینمود رفته رفته در صدد برآمد برای مواقعی که دسترسی به شکار نداشت حیواناتی را که مفید تر و مطیع تر تشخیص داده بود بتدریج رام و اهلی سازد . کم کم در اثر تماس مداومی که بدین طریق با گاو ،بز و میش کوهی حاصل کرد علاوه بر فوائد گوشت از مزایای شیر هم برخوردار شد و پس از قرون متمادی هنگامیکه شهرنشین شد در گوشه خانه و کاشانه ای که برای خود میساخت جای مخصوصی هم برای نگاهداری گاو ترتیب داد . بعقیده مارشاک اهلی کردن حیوانات 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح ابتدا در خاورمیانه انجام شده است .

پرورش گاو در اعصار جدیدتر چنانچه از روی نقوش و کتب یونانی ،مصری و چینی و ایرانی مشهود میباشد از اهمیت ویژه ای برخوردار شده بود چنانچه در قرون وسطی و دوره رنسانس در کشورهای اروپائی بعلت پیشرفت علم از یکطرف و استعداد زمین و شرایط مساعد جوی مراحل اول اصلاح نژاد گاوها متداول شده و تکثیر یافت ولی چون سیل بنیان کن بیماریها بخصوص طاعون گاوی که همواره از کشورهای آفریقائی یا مرکز آسیا سرچشمه میگرفت تلفات و خسارات زیادی به گاوداریهای اروپائی وارد میکرد لذا دانشمندان درصدد برآمدند مانند مسائل پزشکی برای جلوگیری از بیماریهای دام نیز دانشکده هائی تاسیس کنند . از اینرو فرانسویان در 210سال قبل اولین دانشکده را در لیون افتتاح کرده و کم کم دانشجویانی از سایر کشورها باین دانشکده اعزام شده و در مراجعت به تاسیس دانشکده های دامپزشکی متعدد در کشورهای خود همت گماشتند .

نژادهای معروف گاو :

اهمیت پرورش نژادهای ممتاز گاو از نظر افزایش شیر و گوشت از دیرزمانی مورد توجه بشر قرار داشته است . تا آنجا که در تواریخ منقول است بعد از میلاد مسیح ایتالیائیها ضمن تبادل تجارت با چین و رونق کشتیرانی تعدادی گاو گوشتی عظیم الجثه از چین وارد کرده و در ایتالیا بنام ChIANINA پرورش داده اند . در اثر جنگهای صلیبی نیز نقل و انتقالات دیگری بین کشورهای داخلی اروپائی بعمل آمده است . پس از کشف امریکا و استرالیا صادرات گاو از اروپا از یکطرف و از هندوستان و افریقا از طرف دیگر در آمریکا و استرالیا توسعه یافته و مطالعات دانشمندان در باره نژادهای گوشتی و شیری و آمیخته گری آنها وارد مراحل نوینی گردید.

شرایط تاسیس گاو داری : بمنظور ایجاد نظم و هماهنگی بین واحدهای و جلوگیری از تراکم که باعث انتشار عوامل بیماریها میشود از طرف وزارت کشاورزی در تهران و شهرستانهای بزرگ با تهیه فرمهای مخصوص درخواست صدور پروانه نمایند .

در این ضوابط ساختن اصطبل ،بهاربند ،شیردوشی و خانه های کارگری با رعایت اصول فنی تهیه شده است . اینک نکاتی که دامپروران در تاسیس واحد گاوداری باید رعایت کنند برای مزید اطلاع درج میگردد .

1-رعایت فاصله – حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با مجتمع یا قریه روستائی 200 متر

2-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با شهرکها و شهرها و فاصله دو دامپروری یک کیلومتر

3-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با اتوبان و جاده اصلی 150 متر .

4-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با کارخانجات صنعتی و غذائی 500متر

5-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با مرز انتهائی زمین های فرودگاه یک کیلومتر .

نکات بهداشتی :

1- حتی المقدور دامداری در سمتی نباشد که باد فضولات گاوداری را به خانه های روستائی و شهرکها انتقال دهد .

2- از تجمع انواع دامهای دیگر در گاوداری باید خودداری شود.

3- دامداریها باید مجهز به لوازم سم پاشی و ضد عفونی و وسائل ایمنی کامل و وسائل آتش نشانی باشند .

4- ساختن حوضچه ضدعفونی در جلو درب ورودی و مدخل اصطبلها ضروری است .

5- محل مناسب برای جمع آوری و انباشته کردن کود تهیه شود و حتی المقدور زودتر بخارج حمل شود .

6- نصب کوره لاشه سوز در امکانی که حفر چاه برای فضولات امکان ندارد ضروری است .

7- انداختن لاشه و سایر فضولات در کنار جاده ها اکیداً ممنوع است .

8- فاضل آب دامداریها بهتر است ضد عفونی شده و بزمین زراعتی از زیر زمین منتقل شود .

9-از ایاب و ذهاب اشخاص متفرقه جلوگیری شود .

10- کارگران دامداری باید گواهی بهداشتی داشته باشند .

11- محل تلف شدن باید فوراً ضد عفونی و لاشه در چاه یا کروه لاشه سوز انداخته شود .

12-ساختن محل کوچک جداگانه ای بنام بیمارستان در گاوداریهای بزرگ ضروری است .

بهداشت جایگاه دام :

گاوداری از مشاغلی است که رو به صنعتی شدن نهاده است در واقع در مسیر روی به یک صنعت مدرنی تبدیل شده است که به تأمین پروتئین و انرژی مورد نیاز بشرنقش عمده ای در خانوار ایفا می نماید. شیر به عنوان مایع گرانبها و ارزشمند از بدو تولد بشر ذائقه او را شیرین نموده است و با تأمین پروتئین ویتامینه D نقش مهمی در سلامت و رشد و توسعه ابناء بشر داشته است .

گوشت قرمز به عنوان یک ماده پروتئینی ارزشمند بخش زیادی از نیاز پروتئین بشر را که از سوی غلات تأمین نمی شود را برای او به ارمغان آورده است . پیش نیاز مواد سازنده و موثر خونرسانی و انتقال اکسیژن در بافتها در منابع لبنی و سر بسته به دام و ضروریات می شود . ضد عفونی در درب ورودی یکی از عوامل مهم در جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا و عفونت زا در داخل گاوداری می باشد . میکروبها ممکن است از طریق کفشها ،لاستیکها ،وسایل نقلیه به داخل گاوداری منتقل شود .

جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا یکی از اولویت های بهداشتی در هر روز گاوداری می باشد. در گاوداری مورد بحث هر 2 هفته یکبار بر ماده ضد عفونی کننده بعد از تخلیه مایع قبلی در صورت گل و لای شدن آن به مقدار توصیه شده ریخته می شود و تمام افرادی که وارد گاوداری می شوند باید با استفاده از ضد عفونی کننده های درب ورودی ضدعفونی می شوند .

پرورش گاوهای خشک :

گاوهای خشک با توجه به سنگین بودن از گاوهای دیگر جدا شده و جداگانه نگهداری می شوند. گاوهای خشک در 2 ماه مانده به زایمان تغذیه خاصی داشتند ولی در گاوداری مورد اشاره تغذیه ویژه ای صورت نمی پذیرفت . صرفاً مصرف کنسانتره کاهش یافته و در دو هفته مانده به زایمان نیز از تغذیه ویژه استفاده نمی شد.

پرورش تلقیح مصنوعی :

تلقیح مصنوعی و دور به منظور افزایش توان ژنتیکی نتاج حاصل از گله توسط برادر کرامندلی صورت پذیرفته و از اسپرمهای متنوعی از خانواده های مختلف در تلقیح استفاده می شد .

انواع مواد خوراکی مورد استفاده در گله داری :

انواع علوفه :

کاه گندم ، سیلوی ترتیکاله ، یونجه ،باقیمانده کارخانجات رب سازی

واکسیناسیون :

در گاوداری آقای قره چماقلو مبارزه و پیشگیری از بیماریها توسط اکیپ دامپزشکی به صورت مرتب انجام می شود گوساله در سن 3 ماهگی بر علیه بیماری بروسلوز واکسینه می شوند در اوایل بهار بر علیه تریلیوز انجام می گردد . واکسیناسیون بر علیه شاربن ،بروسلوز و تیلریوز، و تب برفکی انجام می گردد .

مقید کردن دام :

در بسیاری مواقع برای انجام امور مختلف درمانگاهی نظیر :معاینه ،تزریقات ،نمونه بردای ، وصل سرم های تزریقی و … لازم است حیوان را به روشی صحیح مهار کرد . انتخاب روش صحیح مقید کردن نه تنها عامل را از آسیب احتمالی مصون می دارد ،بلکه دام را نیز در شرایط مناسب نگه خواهد داشت .به طور کلی دو روش اساسی برای مقید کردن دام ها وجود دارد که عبارتند از :

1- روشهای مکانیکی

2- روش های شیمیایی

روش مکانیکی :

در این روش به کمک وسایل وابزارهایی خاص همچون :دماغ گیر ،تراوا ( مکانی برای ورود دام و محدود کردن آن به کمک میله ها و یا لوله های فلزی )، حلقه بینی ،طناب و … صورت می پذیرد . با استفاده از این روش ،قدرت تهاجم و یا ضربه زدن احتمالی حیوان کاملاً کاهش یافته و کنترل می شود

روشهای شیمیایی :

استفاده از روشهای مکانیکی برای بسیاری از گاوهای شرور و عصبی چندان مؤثرنبوده و امکان ضربه و آسیب احتمالی به فرد عامل و حیوان وجود دارد . لذا با کمک داروهای آرام بخش مانند رامپون و یا آسه پرومازین می توان این نوع حیوانات را کاملا کنترل کرد.

مواد مورد استفاده برای بستر ،عبارتند اند از :

کاه گندم ،کاه جو ،ساقه ی ذرت ،تراشه چوب و خاک اره . مقدار روزانه مصرف بستر بستگی زیادی به فصل ،نوع دام و جایگاه آن دارد . بهای این مواد ، متفاوت بوده و به وضعیت آن ها در بازار بستگی دارد . مقدار بستر در جایگاه با توجه به نوع دام ،فصول مختلف سال و نیز نوع ساختمان جایگاه متفاوت است . مثلاً مصرف بستر در جایگاه بسته ،کمتر از جایگاه باز است

جلوگیری شود.

دیواره ها باید از کاشی یا سنگ سفید ساخته شوند تا بخوبی شسته و ضد عفونی گردند .

کف سالن و محل یا ردیف ایستادن گاو بایستی با سیمان یا بتون صاف ساخته شود.

کف سالن و محل ایستادن گاوها بایستی شیبی حداقل 5/2 درصدی داشته و به کانالی مشترک وصل شود و (با شیبی تندتر ) تا چاه فاضلاب ادامه یابد .

درهای ورود و خروج گاو بایستی به تعداد کافی و با عرض مناسب ساخته شوند . درهای کشویی از سایر انواع بهتر هستند .

گودال وسط که محل استقرار کارگران ،ابزارها وسایل شیردوشی است ،باید 2 متر عوض داشته باشد تا امکان حرکت کارگران و سایر عوامل گاوداری و نیز جابجایی وسایل مورد نیاز و غیره به راحتی فراهم باشد.

هر سالن شیردوشی حداقل باید 2در ورود و خروج برای کارگران و سایر افراد داشته باشد .

علاوه بر درهای یاد شده ،بایستی یک در ورودی به داخل سالن یا اتاق مخازن شیر و یا سردخانه که همواره در کنار سالن شیردوشی بنا می شوند ،در نظر گرفته شود.

دیواره های گودال وسط سالن شیردوشی (چال )بایستی از کاشی سفید پوشیده شوند .

تمام نرده های ردیف ایستادن گاوها و معابری که به هر حال ممکن است گاوها با آن ها در تماس یابند ،بایستی صاف و منحنی بوده و فاقد هر نوع زبری ،تیزی و برندگی باشند .

استحکام نرده ها و درهای ورودی و آخورهای فلزی و اندازه ها و ابعاد آن ها و همه چیزهایی که بایستی در داخل سالن شیردوشی پیش بینی و احداث کرد ، از جمله موارد مهندسی تأسیسات دامپروری است که بایستی توسط متخصصان مربوطه و با دقت اجرا شوند .

وجود یک خط لوله آب گرم در چال شیردوشی ،یکی از ضروریات است . دمای آبی که پستان گاو را با آن می شویند ،باید حدود 35درجه سانتی گراد باشد .

مکنده های ماشین را پس از شیردوشی باید با آب گرم شسته و در محلول ضد عفونی قرار داد . سپس باید آن ها را وارونه آویزان کرد تا برای دوشش بعدی آماده باشند .

سیلو کردن علوفه :

سیلو کردن علوفه روش متداولی است که علوفه را در شرایط مناسبی حفظ کرده و بخصوص در زمستان مصرف عمده غذای روزانه گاوداری را تامین میکند .

مزایای سیلو بسیار متعدد و باختصار ذیلا ذکر میگردد .

ارزش غذائی علوفه را بالا برده و کاروتن آنرا حفظ میکند .

برای تمام سال کیفیت علوفه سبز و شیره دار را حفظ نموده و قسمتهای سخت ساقه آنها را هم نرمتر میکند .

در مواقعیکه هوا بارانی بوده و امکان خشک کردن علوفه نباشد سیلو کردن بهترین روش میباشد .

علوفه سیلو شده کمتر از علوفه خشک ریخت و ریز دارد .

اگر علوفه هرز بسیلو اضافه شده باشد بذرهای آنها غالباً از بین رفتن و علوفه هرز هم خوشمزه و بی ضرر میشود .

باعمل سیلو فضای کمتری برای انبار کردن و ذخیره کردن علوفه لازم بوده و از نظر اقتصادی هم ساختن آن ارزانتر از انبار تمام میشود .

علوفه سیلو شده بسیار خوشخوراک بوده و گاو علوفه خشک و سیلو را بهتر از علوفه خشک تنها خورد ه و شیر بیشتری میدهد بعلاوه کمک بزرگی ،به کم کردن مصرف مواد کنسانتره گران قیمت مینماید .

علوفه سیلو شده کمی حالت مسهلی که تا حدی کمک به افزایش شیر میکند.

علوفه سیلو شده دارای اسیدهائی است که اسیدهای معده را تقویت کرده و باکتریهای موجود در آن مواد سخت مانند سلولز و پنتوزان را سریعتر هضم میکند .

موقعیکه علوفه مختلف خیلی مرغوب نباشد علوفه سیلو شده جبران نقیصه آنرا مینماید .

علوفه سیلو برای گاو گوشتی و گوسفند هم مزایائی مساوی یا بالاتر از آن گاو شیری و حتی اسب دارد.

باید از نفوذ هوا بداخل سیلو در گوشه ای که برای مصرف باز شده جلوگیری کرده و از یخ زدن آنهم در زمستان پیشگیری شود .

قیمت سیلو از نظر مقایسه با سایر علوفه و مواد غذائی کاملاًبصرفه دامپرور میباشد .

باداشتن سیلو در گاوداری تعداد بیشتری گاو را در فضای کمتری میتوان پرورش داد .

مقدار مصرف – مقدار مصرف روزانه علوفه سیلو شده برای گاو شیری 12-20 کیلو در روز برای گاو خشک 8-16و تلیسه 5-10 ،گاو گوشتی 12-20 ،گوساله تا 2سالگی 8-12 ،گوساله شش ماهه 3-5 کیلو کافی میباشد .

پرورش گوساله :

چنانچه در فصل زایمان ذکر میشود محل اولیه نشو و نمای گوساله باید کاملاً پاک و پاکیزه و عاری از عوامل مرضی باشد چه گوساله نوزاد در مقابل بیماریها بخصوص عوامل اسهال و ذات الریه فوق العاده حساس بوده و تلفات در هفته های اول در اثر کمی توجه فوق العاده ممکن است زیاد باشد . زیرا گوساله در اثر فشار حاصله در تنگنای عنق رحم در موقع زایمان کم طاقت شده و استراحت دربستر گرم و هوای معتدل برای حفاظت نوزاد ضرورت کامل دارد .

بند ناف که در رحم مرتب با خون مادر تماس داشته وقتی روی محیط کثیف اصطبل قرار گیرد جای بسیارمساعدی برای عوامل مرضی اسهال و بخصوص ورم مفصلی میگردد .

باید محتویات بند ناف را ابتدا با دو انگشت خارج کرده سپس با تنتورید تازه تهیه شده دقیقاً ضد عفونی کرد .

خشک کردن گوساله با حوله و یا بوسیله گاو مادر ضرورت دارد و گوساله باید تا یک هفته در زایشگاه در بکس اختصاصی نگاهداری شده بعداً به اصطبل گوساله ها هدایت شود .

ابعاد بکس باید در حدود 80/1 × 50/1 و با ارتفاع 20/1 باشد و کف آن متحرک و زود بزود تخلیه و شست و شو و ضدعفونی شود .

بمحض ابتلاء گوساله به هر نوع بیماری باید از اصطبل خارج و در محل جداگانه ای با دقت بیشتر حفظ شده و بدکتر دامپزشک مراتب گزارش شود

در اصطبل دسته جمعی گوساله ها کف گوساله دان اگر ثابت باشد باید سیمانی بوده و از بستر تمیزی پوشیده شود .

تهویه مرتب و جلوگیری از تغییر ناگهانی حرارت و سرما از ضروریات حفاظتی بشمار میرود بطوریکه هوا هرگز مستقیم بگوساله از خارج نرسد .

گوساله ها در مواقعی که هوا و یخ بندان نباشد روزی 2-3 ساعت باید در بهاربند گوساله دان از اشعه آفتاب استفاده کنند .

گوساله سالم بااشتها بوده پوست بدن براق ،ظریف ،و دام با نشاط در فضای آزاد جست و خیز میکند بعلاوه مدفوع باید آبکی نبوده و زیاد سخت هم نباشدحرکات تنفسی مرتب و حرارت بدن در حدود 5/38 باشد . سرفه و اسهال زنگ خطری است که باید کارگر فوراً گوساله را جدا کرده و از دستور دکتر دامپزشک تبعیت کند .

گاوهای شیری بخصوص در فصل زمستان از نظر رشد سم و کج و معوج شدن آن ناراحت شده و علاوه براینکه در راه رفتن ناراحتی احساس میکنند تولید شیر روزانه آنها نیز بطور قابل توجهی پائین میاید . بعلاوه اگر دراز شدن سم بصورت غیرطبیعی درآید کم کم کف سم جلو افتاده و دام روی قسمت مفاصل و استخوانهای قسمت بندهای استخوانی راه میرود و دراینصورت بافت های پوششی و مفاصل و استخوانهای سم آب دیده و عوارض حاصله ممکن است منجر بافتادن سم شده و یا دکتر دامپزشک برای رفع عفونت و اصلاح سم مجبور بقطع قسمتی از آن گردد .

علیهذا توصیه میشود در گاوداریها مخصوصاً گاوداریهای بزرگ یکنفر کارگر ورزیده برای مراقبت سم ها اختصاص داده شده و با سم تراش و پنس های مربوط قبل از اینکه دراز شدن سم بمراحل خطرناک برسد سم ها را تراش داده و اگر در کف سم میخ یا ریگ و یا عفونت وجود دارد با نظر دکتر دامپزشک بمداوای آن مشغول شود. ضمناً از وجود نعل بندهای حرفه ای هم در مواقع لازم میتوان استفاده کرد .

به طور کلی خسارات اقتصادی ناشی از بیماری های سم درگاو داری ها را می توان به 4گروه زیر تقسیم کرد :

1-کاهش میزان تولید شیر

2-از دست رفتن گوشت بدن و کاهش وزن

3-تبدیل پیش از موقع دام سالم و پر محصول به دام وازده و کم محصول

4-افزایش مقدار هزینه های درمانی

صرف نظر از خسارات اقتصادی یاد شده که معمولاً در دام ماده بیشتر دیده می شود ،خسارات ناشی از عقیمی موقت نیز وجود دارد .

بستر اصطبل :

بستر گاو در اصطبل های باز بخصوص در فصل زمستان باید با پوشش تازه وخشک و نرمی از کاه و کمی آهک پوشیده شود بطوریکه در موقع استراحت سینه و شکم و پستان گاو از سرما مصون بماند .

زیرا درجه حرارت بستر در زمستان سرد در حدود 36-37 درجه باقی میماند .

بستر باید دارای قدرت جذب مناسبی باشد و به آسانی جمع و گسترده شود ،همواره تمیز بوده و باعث تحریک ،خارش ، زخم و خراشیدگی در بدن حیوان نشود ، مواد آن به بدن نچسبیده و در دام ایجاد ناراحتی نکند و نرم باشد در محل بماند و به اطراف پراکنده نشود ، فاقد اجسام تیز و برنده باشد ، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه دامپرور بوده و به صورت مخلوط با فضولات دامی ،کود مناسبی را برای زمین و گیاه فراهم سازد